Naam: Dilophosaurus
Lengte: Ongeveer 6 tot 7 meter
Hoogte: Circa 1,8 meter bij de heup
Gewicht: Ongeveer 350 tot 450 kilogram
Dieet: Carnivoor (voedsel bestond waarschijnlijk uit kleine tot middelgrote dinosauriërs, reptielen, vissen en aas)
Periode: Vroeg-Jura
Leefde ongeveer: 193 tot 183 miljoen jaar geleden
Gevonden in: Noord-Amerika (vooral Arizona, Verenigde Staten)
Dilophosaurus: de tweekam‑dinosauriër uit het Vroeg‑Jurassic
De Dilophosaurus wetherilli is een beroemde vroege vleesetende dinosauriër uit het Vroeg‑Jurassic (ongeveer 195–183 miljoen jaar geleden) die leefde in wat nu Noord‑Amerika is. Zijn naam betekent letterlijk “hagedis met twee kammen” vanwege de opvallende bultvorming op de schedel. Ondanks zijn bekendheid — deels dankzij zijn verschijning in Jurassic Park — is zijn ware aard pas in recente jaren duidelijker geworden door nieuw onderzoek.
Ontdekking & taxonomie
Vroege vondsten & naamgeving
De eerste fossielen van Dilophosaurus werden in 1942 ontdekt door Jesse Williams nabij Tuba City, Arizona. Aanvankelijk werd het dier geclassificeerd als Megalosaurus wetherilli, maar in 1970 herclassificeerde paleontoloog Samuel Welles het als een nieuw geslacht: Dilophosaurus.
Familie Dilophosauridae
De Dilophosaurus behoort tot de Dilophosauridae, een groep vroege theropoden die zich onderscheiden door hun unieke schedelvormen en kamstructuren. Deze familie speelde een sleutelrol in de evolutie van grotere roofdinosauriërs in het Jura.
Anatomie & fysionomie
Grootte & gewicht
Dilophosaurus was een van de grootste vleeseters van zijn tijd. Volwassen exemplaren bereikten een lengte van ongeveer 6 tot 7 meter, met een geschat gewicht van 350 tot 450 kilogram.
Schedel, tanden & kaken
De schedel was relatief lang en slank, met een kenmerkend naar beneden gebogen bovenkaak. De tanden waren scherp, licht gekarteld en geschikt voor het doorsnijden van vlees. Ondanks eerdere theorieën dat de kaak zwak was, wijst modern onderzoek op een redelijk krachtig bijtvermogen.
De dubbele kammen
De twee benige kammen op het hoofd vormen het meest iconische kenmerk. Vermoedelijk dienden ze als visueel signaal voor soortgenoten — bijvoorbeeld bij baltsgedrag of rivaliteit — en waren ze waarschijnlijk felgekleurd en met een hoornlaag bedekt.
Postcrania
Het skelet van Dilophosaurus toont een combinatie van kracht en snelheid. Hij had lange achterpoten, wat hem tot een snelle renner maakte. Zijn voorpoten hadden vier vingers, waarvan er drie functioneel waren. De lange staart diende als tegengewicht bij het rennen.
Leefwijze & ecologie
Voedingspatroon & jachtstrategie
Dilophosaurus was een carnivoor, die jaagde op middelgrote prooien zoals vroege plantenetende dinosauriërs, vissen en mogelijk ook kleinere reptielen. Zijn lichaamsbouw wijst op een actieve jager, al zal hij ook aas niet hebben geschuwd.
Habitat & verspreiding
De meeste fossielen zijn gevonden in de Kayenta‑formatie in het zuidwesten van de Verenigde Staten. Tijdens het Vroeg‑Jurassic was dit gebied warm en vochtig, met rivieren, overstromingsvlaktes en een rijk ecosysteem van planten en dieren.
Moderne inzichten en wetenschappelijk onderzoek
Recente studies
Nieuw onderzoek heeft geleid tot een herwaardering van het uiterlijk en gedrag van Dilophosaurus. Onder leiding van paleontoloog Adam Marsh werd vastgesteld dat de schedel robuuster was dan voorheen gedacht en dat eerdere reconstructies zijn kracht onderschatten.
Verandering van het beeld
Voor lange tijd werd aangenomen dat Dilophosaurus een zwakke bijter was met een fragiele schedel, maar recente analyses van de botstructuur suggereren juist een relatief stevige constructie. Ook de houding en ledematen zijn nauwkeuriger in kaart gebracht.
Dilophosaurus in film en media
Jurassic Park versus realiteit
In de film Jurassic Park (1993) wordt Dilophosaurus afgebeeld als een klein reptiel met een opvouwbare nekrand en het vermogen om gif te spugen. Geen van deze kenmerken is wetenschappelijk onderbouwd:
- Er is geen bewijs voor een gifklier of spuitmechanisme.
- De beroemde frill, vergelijkbaar met die van de frillhagedis, komt niet voor in enig fossiel.
- De werkelijke grootte was minstens twee keer zo groot als de filmversie.
Culturele impact
Ondanks deze onjuistheden heeft de film een blijvende indruk achtergelaten. Voor velen is Jurassic Park het eerste contact geweest met Dilophosaurus, wat de soort een bijzondere status geeft in populaire cultuur en educatie.
Paleontologisch en cultureel belang
De Dilophosaurus vormt een essentieel onderdeel van het begrip over vroege theropoden en de evolutie van roofdinosauriërs. Zijn fysieke kenmerken bieden inzicht in de overgang van basale vleeseters naar meer gespecialiseerde soorten. Daarnaast onderstreept zijn culturele populariteit de impact van media op de publieke perceptie van paleontologie.