Naam: Coelophysis
Lengte: Ongeveer 3 meter
Hoogte: Circa 1 meter bij de schouder
Gewicht: Ongeveer 15 tot 20 kilogram
Dieet: Carnivoor (voedsel bestond uit kleine gewervelden zoals hagedissen, amfibieën en mogelijk jonge dinosauriërs)
Periode: Laat-Trias (Rhaetien)
Leefde ongeveer: 210 tot 200 miljoen jaar geleden
Gevonden in: Noord-Amerika (vooral Ghost Ranch, New Mexico, VS)
Coelophysis: De Oerachtige Slanke Jager uit het Laat-Trias
Coelophysis was een slanke, tweevoetige carnivoor uit het Laat-Trias, centraal in Noord‑Amerika. Met een lengte tot 3 meter en een gewicht vergelijkbaar met een middelgrote hond, is het een van de oudste bekende theropoden — cruciaal voor ons begrip van vroege dinosauriëvolutie.
Wat is Coelophysis?
Naam & etymologie
De naam betekent “holle vorm” (Grieks), verwijzend naar de holle botstructuur die lichtgewicht bouw mogelijk maakte. Bovendien is het bij uitstek de vroegste dinosauriër met een bekende fúrcula (bot tussen de schouderbladen).
Vindplaatsen & geologische context
Fossielen uit de Rhaetien-formatie (ca. 220–200 mya), vooral in Ghost Ranch, New Mexico. In 1947 ontdekten paleontologen honderden skeletten in één massagravure — mogelijk ontstaan door plotselinge overstromingen.
Anatomie & uiterlijke kenmerken
Skeletbouw
Coelophysis was licht gebouwd, met holle (pneumatische) botten en een functionele drie-tenige voet: efficiënt voor rennen. De lange nek en staart werkten als contragewicht tijdens snelle bewegingen.
Jagersuitrusting
De kop was smal en bevatte kleine, zaagtandige tanden. De aanwezigheid van een sclerooptische ring wijst op scherp dagzicht, vergelijkbaar met moderne roofvogels.
Biomechanica & snelheid
De kaakstructuur functioneerde biomechanisch als een hefboom, geschikt voor snelle bijtbewegingen. De lange, stijve staart gaf balans bij het rennen, wat de jacht vergemakkelijkte.
Gedrag & levenswijze
Voedsel & jacht
Als carnivoor jaagde Coelophysis op kleine prooien zoals hagedissen en vroege krokodillenachtigen. Oorspronkelijke interpretaties van kannibalisme zijn herzien: vermoedelijk waren deze resten afkomstig van andere diersoorten.
Sociale structuur & massasterfte
De massagraven van Ghost Ranch wijzen mogelijk op groepsgedrag. De dieren zijn waarschijnlijk gelijktijdig gestorven door een plotselinge overstroming in een droogvallei.
Groei & seksuele dimorfie
Onderzoek toont aan dat Coelophysis variabele groeisnelheden kende, afhankelijk van voeding. Mogelijk waren er ook verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke dieren qua grootte en lichaamsbouw.
Paleobiologisch belang
Als een van de vroegste bekende theropoden speelt Coelophysis een sleutelrol in het begrijpen van de evolutie van vleesetende dinosauriërs. Het behoort tot de groep Coelophysoidea en laat vroege kenmerken zien die later evolueerden bij grotere theropoden en zelfs vogels.
Recente ontdekkingen
- Warmbloedigheid: Onderzoek suggereert dat sommige vroege theropoden zoals Coelophysis mogelijk al kenmerken van endothermie vertoonden.
- Ontwikkelingsstadia: Fossiele vondsten van jonge individuen tonen een rijke variatie in groei en anatomie.