Naam: Anchisaurus (betekent “bijna-hagedis”)
Lengte: Ongeveer 2 tot 4 meter (sommige exemplaren tot 6 meter)
Hoogte: Ongeveer 1 tot 1,5 meter bij de heup
Gewicht: Tussen de 20 en 70 kilogram, afhankelijk van het individu
Dieet: Herbivoor (planteneter), mogelijk omnivoor in beperkte mate
Periode: Vroege Jura (Hettangien tot Sinemurien)
Leefde ongeveer: Circa 200 tot 192 miljoen jaar geleden
Gevonden in: Oostelijk Noord-Amerika, vooral in de staten Connecticut en Massachusetts (VS)
Anchisaurus: De ‘Bijna-Hagedis’ van het Vroege Jura – Een Sleutelfiguur in de Evolutie van Sauropodomorfen
Anchisaurus, wat ‘bijna-hagedis’ betekent, is een geslacht van basale sauropodomorfe dinosauriërs die leefden tijdens het Vroege Jura, ongeveer 200 tot 192 miljoen jaar geleden. Zijn fossielen zijn voornamelijk gevonden in de rode zandsteenlagen van de Portland Formation in het noordoosten van de Verenigde Staten. Anchisaurus biedt waardevolle inzichten in de overgang van kleine, bipedale herbivoren naar de gigantische, quadrupedale sauropoden die later zouden domineren.
Ontdekking en Naamgeving
Vroege vondsten in Noord-Amerika
In 1818 werden in East Windsor, Connecticut, grote botten ontdekt tijdens graafwerkzaamheden. Aanvankelijk werden deze resten ten onrechte geïdentificeerd als menselijk, maar latere analyses wezen op een onbekend reptiel. In 1855 benoemde Edward Hitchcock het fossiel als Megadactylus, maar omdat die naam al bestond, hernoemde Othniel Charles Marsh het in 1885 tot Anchisaurus.
Nomenclatuur en taxonomische geschiedenis
De soortnaam polyzelus werd oorspronkelijk toegekend door Hitchcock. Door de jaren heen zijn er meerdere synoniemen en herclassificaties geweest, zoals Amphisaurus en Ammosaurus, wat aantoont hoe complex en veranderlijk de taxonomische geschiedenis van dit geslacht is.
Morfologie en Fysiologie
Lichaamsgrootte en bouw
Anchisaurus was een relatief kleine dinosauriër, met een lengte van ongeveer 2 tot 4 meter en een gewicht tussen de 20 en 70 kilogram. Sommige exemplaren, zoals Anchisaurus major, konden mogelijk tot 6 meter lang worden. Hij had een langwerpig lichaam met een lange nek en staart, typisch voor vroege sauropodomorfen.
Voedingsgewoonten en spijsvertering
Als herbivoor beschikte Anchisaurus over een eenvoudig gebit en slikte hij waarschijnlijk gastrolithen (maagstenen) om taaie vegetatie te verteren. Dit gedrag komt ook voor bij moderne vogels en andere sauropoden.
Voortbeweging en ledematen
Anchisaurus was een facultatieve biped – hij kon op twee benen lopen, maar ook op vier poten voortbewegen. Zijn voorpoten hadden grijpfuncties, met een opvallende eerste vinger die mogelijk opposabel was. Dit wijst op een zekere behendigheid bij het hanteren van voedsel of klimmen.
Taxonomische Classificatie
Van prosauropode naar basale sauropodomorf
Aanvankelijk geclassificeerd als een prosauropode, is Anchisaurus later herkend als een meer geavanceerde, basale sauropodomorf. Dit betekent dat hij evolutionair gezien dichter bij de sauropoden staat dan eerder werd aangenomen.
Cladistische analyses en verwantschappen
Cladistische studies plaatsen Anchisaurus binnen Anchisauria, een groep die ook geslachten zoals Melanorosaurus omvat. Deze groep staat dicht bij de Sauropoda en vormt een brug tussen vroege, kleine plantenetende dinosauriërs en de reuzen van het Jura.
Leefomgeving en Paleo-ecologie
Habitat in het Vroege Jura
De Portland Formation, waar de meeste fossielen van Anchisaurus vandaan komen, vertegenwoordigt een droog gebied met seizoensgebonden regenval. Dit suggereert dat Anchisaurus leefde in een gematigd klimaat met bossen, varens en andere lage vegetatie.
Fossiele vondsten en verspreiding
Naast Connecticut zijn er ook resten van Anchisaurus gevonden in Massachusetts en mogelijk in delen van Canada. Dit wijst op een wijdverspreide populatie in het oosten van Noord-Amerika tijdens het Vroege Jura.
Betekenis in de Paleontologie
Inzichten in de evolutie van sauropoden
Anchisaurus vertegenwoordigt een belangrijk overgangstype binnen de evolutie van de sauropoden. Zijn mix van primitieve en gevorderde eigenschappen helpt wetenschappers te begrijpen hoe de reusachtige, viervoetige sauropoden zijn geëvolueerd uit kleinere, wendbare voorlopers.
Belangrijke studies en ontdekkingen
Door de relatief goede staat van sommige skeletten en de lange geschiedenis van studie biedt Anchisaurus een rijk onderzoeksgebied voor paleontologen. Hij vormt een sleutelfiguur bij het interpreteren van veranderingen in skeletbouw, voeding en voortbeweging binnen de Sauropodomorpha.