Amphicoelias

Naam: Amphicoelias

Lengte:

• Amphicoelias altus: ongeveer 18 meter
• Amphicoelias fragillimus (nu Maraapunisaurus): geschat tussen 30 en 58 meter (sterk omstreden)

Hoogte: Ongeveer 4 tot 5 meter bij de schouder (geschat)

Gewicht:

• A. altus: ongeveer 15 ton
• A. fragillimus: mogelijk 100 ton of meer, maar dit is gebaseerd op verloren gegaan materiaal en dus onzeker

Dieet: Herbivoor (planteneter)

Periode: Laat-Jura (ongeveer 150 miljoen jaar geleden)

Leefde ongeveer: Tussen 155 en 145 miljoen jaar geleden

Gevonden in: Morrison-formatie, Colorado, Verenigde Staten

Amphicoelias: Een Gigantische Sauropode uit het Jura-tijdperk

Een reus uit de prehistorie

Amphicoelias is een van de meest indrukwekkende sauropode dinosauriërs die ooit hebben geleefd, en vertegenwoordigt een tijdperk waarin gigantisme onder plantenetende soorten tot ongekende hoogten reikte. Deze dinosauriër bewoonde het gebied dat we nu kennen als Noord-Amerika, ongeveer 150 miljoen jaar geleden tijdens het Laat-Jura. Zijn naam en bouw blijven tot op de dag van vandaag voor discussie en bewondering zorgen in paleontologische kringen.

De ontdekking in Colorado

De eerste resten van Amphicoelias werden gevonden in 1877 in de beroemde Morrison-formatie in Colorado, een gebied dat bekendstaat als een van de rijkste dinosauriër-vindplaatsen ter wereld. Fossielenverzamelaar Oramel Lucas vond het skelet terwijl hij werkte voor de invloedrijke paleontoloog Edward Drinker Cope. Deze vondst markeerde het begin van een wetenschappelijke zoektocht naar het volledige verhaal achter deze gigantische plantenetende dinosauriër.

Wat betekent de naam ‘Amphicoelias’?

De naam ‘Amphicoelias’ is afgeleid van het Grieks en betekent ‘dubbelhol’, een verwijzing naar de unieke, aan beide zijden holle wervels van het dier. Deze anatomische eigenschap zorgde mogelijk voor een lichtere wervelkolom zonder in te boeten aan sterkte. Het is precies deze eigenschap die Amphicoelias onderscheidt van andere sauropoden en zijn wetenschappelijke waarde onderstreept.

Anatomie en vergelijking met andere sauropoden

Amphicoelias had een lang en gestroomlijnd lichaam met een lange nek en staart – typisch voor sauropoden – maar met een opvallend skelet dat het onderscheidt van naaste verwanten zoals Diplodocus. De wervelkolom vertoonde unieke kenmerken, en het lichaam werd gedragen door stevige poten die het gewicht van naar schatting 15 ton konden ondersteunen. De soort Amphicoelias altus bereikte mogelijk een lengte van 18 meter, waarmee hij tot de grootste landdieren van zijn tijd behoorde.

Verschillende soorten binnen het geslacht

Amphicoelias altus is de enige soort waarvan met zekerheid fossielen zijn geïdentificeerd, waaronder delen van het bekken, een dijbeen en verschillende wervels. Deze fossielen bevestigen de plaats van Amphicoelias in de sauropodenstamboom. Een tweede vermeende soort, Amphicoelias fragillimus, werd ooit beschreven op basis van een reusachtige wervel die later verloren ging.

Vanwege het gebrek aan aanvullend materiaal en de fragiele staat van het oorspronkelijke fossiel, werd deze soort in 2018 heringedeeld in een nieuw geslacht: Maraapunisaurus. Deze herclassificatie toont aan hoe dynamisch de paleontologie is, en hoe nieuwe technieken en inzichten tot fundamentele veranderingen kunnen leiden in onze interpretatie van het verleden.

De leefomgeving van Amphicoelias

Tijdens het Laat-Jura heerste een warm, vochtig klimaat met dichte bossen en open vlaktes – een ideale omgeving voor gigantische herbivoren zoals Amphicoelias. Deze dieren voedden zich vermoedelijk met varens, naaldbomen en andere lage vegetatie. Hun lange nek stelde hen in staat om een groot bereik te hebben zonder al te veel te hoeven bewegen, wat gunstig was voor een dier van hun omvang.

Sociaal gedrag en voortbeweging

Hoewel directe fossiele bewijzen ontbreken, suggereren vergelijkingen met andere sauropoden dat Amphicoelias waarschijnlijk in kleine of middelgrote kuddes leefde. Sociale interactie kon bescherming bieden tegen roofdieren, en het gezamenlijk optrekken vergemakkelijkte mogelijk de zoektocht naar voedselbronnen in een uitdijend landschap.

Amphicoelias en de beroemde ‘Bone Wars’

De ontdekking van Amphicoelias vond plaats in een periode van hevige rivaliteit tussen de paleontologen Edward Drinker Cope en Othniel Charles Marsh – een conflict dat bekendstaat als de ‘Bone Wars’. Deze wetenschappelijke strijd leidde tot overhaaste publicaties en soms onnauwkeurige beschrijvingen, wat bijdroeg aan de latere verwarring over soorten als A. fragillimus.

Moderne inzichten dankzij technologie

Dankzij moderne analysetechnieken, zoals CT-scans en digitale modellering, hebben wetenschappers de fossielen van Amphicoelias opnieuw kunnen bestuderen en bevestigd dat Amphicoelias altus een geldige soort is. Het blijft een belangrijk referentiepunt in de studie naar de evolutie van sauropoden en de biodiversiteit tijdens het Jura.

Een blijvend mysterie en een bron van fascinatie

Amphicoelias blijft tot op de dag van vandaag een van de meest intrigerende dinosauriërs uit de geschiedenis van de paleontologie. Zijn enorme omvang, complexe classificatie en de historische context van zijn ontdekking maken hem tot een onderwerp dat onderzoekers wereldwijd blijft boeien. Elke nieuwe vondst of heranalyse werpt nieuw licht op zijn bestaan en draagt bij aan onze kennis van het leven op aarde miljoenen jaren geleden.