Naam: Anhanguera
Lengte: Ongeveer 4 tot 5 meter (vleugelspanwijdte)
Hoogte: Circa 1 meter bij de schouder in rust (vliegend reptiel)
Gewicht: Geschat rond de 20 tot 30 kilogram
Dieet: Piscivoor (voedsel bestond voornamelijk uit vissen)
Periode: Vroeg-Krijt (Albiaan tot Cenomaan)
Leefde ongeveer: 112 tot 93 miljoen jaar geleden
Gevonden in: Brazilië (Romualdo Formatie) en Marokko (Kem Kem Beds)
Anhanguera: de Oudduivel van de Lucht – Biologie, Fossielen en Evolutie
Anhanguera, vrij vertaald uit het Tupi als “oude duivel”, is een iconische pterosauriër uit het Vroege Krijt. Dit geslacht speelt een sleutelrol in onze kennis over vliegende reptielen dankzij zijn indrukwekkende morfologie en wereldwijde fossielverspreiding.
1. Taxonomische achtergrond
Naam & etymologie
De naam komt van de Tupi‑woorden añanga (“dierenbeschermgeest”) en wera (“verstreken”), gangbaar vertaald als “oude duivel”.
Tijdvak & vindplaatsen
Leefde tijdens het Albiaan (112–100 Ma) en Cenomaan (98–93 Ma), met fossielen in Brazilië (Romualdo Formatie) en onverwacht ook in Marokko (Kem Kem).
2. Anatomie & morfologie
Vleugelspanwijdte en lichaamsgrootte
Een flinke vlieger: 4–5 m spanwijdte, 4,6 m model ‑ vergelijkbaar met een grote adelaar.
Schedel en crests
– Beroemde, ronde voorste crests op onder- en bovensorus
– Additionele kleine crest op achterkant schedel
Crests fungeerden mogelijk als display: seksueel display of soortherkenning.
Gebit & bek
Spits toelopende snuit met rozetvorm teruglopende conische tanden – ideaal voor het vangen van vis.
3. Leefwijze en ecologie
Anhanguera was hoofdzakelijk piscivoor. Dankzij de rozetbek kon hij tijdens laagvliegen vissen oppikken.
De simpele achterpoten maakten lopen op de grond moeilijk, wat wijst op een vrijwel volledig vliegleven.
4. Verspreiding & fossiele vondsten
Brazilië – Romualdo Formatie
De primaire berichten uit 1985 beschreven A. blittersdorffi en A. santanae via complete schedels in de Santana‑formatie.
Marokko – Kem Kem Beds
Onlangs zijn soortgelijk morfologische fossielen uit Marokko geïdentificeerd als Anhanguera, wat het wereldwijde verspreidingsgebied vergroot.
5. Soorten & classificatie
Herkenbare soorten:
- A. blittersdorffi – type‑soort, 1985 beschreven
- A. santanae – eveneens Brazilië
Andere toegeschreven soorten zijn later overgezet naar Coloborhynchus, Tropeognathus of staan als onzeker (piscator, cuvieri…).
Familie‑lid van Ornithocheiridae, subfamilie Anhanguerinae, nauw verwant aan Ornithocheirus en Coloborhynchus.
6. Wetenschappelijke inzichten
Tweepoot of vierpoot?
Studies via CT‑scan van binnenoor suggereren dat ze ondanks korte achterpoten in staat waren zich met viervoetige houding te verplaatsen, wat een eind maakte aan het debat.
Evolutionaire betekenis
Het geslacht heeft bijgedragen aan inzichten over de evolutie van gespecialiseerde visvangende vleugelreptielen tussen Aquitaine, Brazilië en Afrika, evenals het gebruik van crests als sociale signalen.
7. Culturele impact
Anhanguera verschijnt in videogames (Fossil Fighters), documentaires, en anime zoals Dinosaur King, waarmee het paleocommon knowledge verrijkt.